Περί της απατηλής πολυτέλειας του χειροποίητου κοστουμιού Δημοσιεύτηκε σε: Ενδύματα

Ένα χειροποίητο, bespoke αγγλιστί, κοστούμι στην Ελλάδα θα κοστίσει στον ενδιαφερόμενο από 400 έως 1.000 ευρώ για την αμοιβή του ράφτη (τα «ραφτικά» όπως λέγονται) χωρίς το κόστος του υφάσματος. Ένα ποσό καθόλου ευκαταφρόνητο, ιδίως όταν πλησιάζει στην ανώτατη τιμή, αλλά χαμηλό όταν συγκριθεί με μια σειρά άλλους παράγοντες τους οποίους θα παραθέσουμε παρακάτω.

Στις μέρες μας, το κοστούμι ως a priori επαγγελματική ενδυμασία έχει πεθάνει. Μέχρι και μερικές δεκαετίες πριν, το μόνο επιτρεπτό ένδυμα για επαγγέλματα γραφείου ήταν το κοστούμι ή ένας συνδυασμός σακακιού – παντελονιού, πάντα φορεμένος με πουκάμισο και τις περισσότερες φορές γραβάτα (ή παπιγιόν για τους πιο ρηξικέλευθους). Πλέον, ελάχιστοι επαγγελματικοί κλάδοι απαιτούν μια τέτοια ενδυματολογική πειθαρχεία. Μόνο οι δικηγόροι, ιδίως στις δικαστικές αίθουσες, ίσως τα τραπεζικά στελέχη, και κάποια στελέχη πωλήσεων αναγκάζονται να φορούν κοστούμι καθημερινά εξαιτίας της εργασίας τους. To 2016, με ένα memo το οποίο μπορεί να χαρακτηριστεί ακόμη και ιστορικό, η αμερικανική τράπεζα J.P. Morgan ενημέρωσε τους χιλιάδες εργαζόμενούς της πως το κοστούμι αποτελούσε παρελθόν ως dress code. Ακόμη και για τα στελέχη τα οποία έρχονται σε επαφή με πελάτες, η J.P. Morgan πρότεινε να ντυθούν «ανάλογα με τον πελάτη». Έχοντας διαβάσει σωστά τα σημάδια της εποχής και της νέας επιχειρηματικότητας, ο γηραιός χρηματοοικονομικός οίκος συνειδητοποίησε ότι πολλοί νέοι πελάτες του αισθάνονται πιο άνετα όταν ο τραπεζίτης τους είναι ντυμένος όπως οι ίδιοι παρά όταν έχουν απέναντί τους έναν άκαμπτο γραφειοκράτη με three piece suit την ώρα που αυτοί είναι με ένα τζιν κι ένα φούτερ.

Αν και εδώ στο Μονόπετο, ο άντρας που φορά κοστούμι για καθαρά επαγγελματικούς λόγους θα ανακαλύψει γνώσεις οι οποίες θα τον βοηθήσουν στο να δημιουργήσει μια γκαρνταρόμπα που να καλύπτει τις καθημερινές του ανάγκες, σε αυτό το κείμενο θα επικεντρωθούμε σε δύο άλλες κατηγορίες ανδρών: αυτούς που χρειάζονται ένα κοστούμι στη ντουλάπα τους για εξαιρετικές περιπτώσεις όπως να παραστούν σε μια επίσημη κοινωνική ή επαγγελματική εκδήλωση (γάμοι, κηδείες, απονομές βραβείων, δεξιώσεις, κλπ), και αυτούς που απλά αγαπούν την κλασική ανδρική ένδυση.

Για την πρώτη κατηγορία, ένα σκούρο γκρι ή ανθρακί κοστούμι και μόνο είναι αρκετό. Όχι μαύρο, για να μπορεί να φορεθεί και πρωινές ώρες όπου το μαύρο δεν ταιριάζει, αλλά αρκετά σκούρο για να μπορεί να φορεθεί σε μια συνέντευξη για δουλειά, σε έναν γάμο (ιδίως αν είσαι ο γαμπρός ή ο κουμπάρος) ή ακόμη και σε μια κηδεία.Άρα, μιλάμε για μια επένδυση η οποία θα γίνει άπαξ (εφόσον μιλάμε για ενήλικα με σχετικά σταθερό βάρος) και εφόσον γίνει σωστά δεν χρειάζεται να επαναληφθεί αφού το κοστούμι θα φοριέται δυο με τρεις φορές τον χρόνο.Οι επιλογές που έχει ο σύγχρονος Έλληνας στη διάθεσή του ώστε να προμηθευτεί αυτό το μοναδικό κοστούμι που θα χρειαστεί είναι τρεις:

Έτοιμο από εμπορικό κατάστημα

Τα 97 από τα 100 κοστούμια που πωλούνται σήμερα στη χώρα μας, σύμφωνα με την προσωπική εκτίμηση του γράφοντος, ανήκουν στην κατηγορία ready-to-wear ή αλλιώς off-the-rack. Μιλάμε δηλαδή για κοστούμια βιομηχανικής παραγωγής τα οποία τα αγοράζει κάποιος έτοιμα και η μόνη τροποποίηση που μπορεί να κάνει είναι να κοντύνει το παντελόνι (κάποια εμπορικά καταστήματα ενδυμάτων αναλαμβάνουν αυτή τη διαδικασία, άλλα πάλι όχι, οπότε θα πρέπει να απευθυνθείτε σε κάποια μοδίστρα, κλπ).

Στα ready-to-wear συγκαταλέγονται άπαντα τα κοστούμια που αγοράζεις έτοιμα από ένα μαγαζί, ανεξαρτήτου μάρκας, ποιότητας και φυσικά τιμής. Ο καταναλωτής μπορεί να βρει ready to wear κοστούμι από 80 έως και κάποιες χιλιάδες ευρώ. Ο οίκος Brooks Brothers προσφέρει υψηλής ποιότητας, αλλά πάντα ready-to-wear, κοστούμια, τα οποία ξεκινούν από περίπου 1.200 ευρώ. Πρέπει κάποιος να είναι πολύ τυχερός και συγχρόνως να διαθέτει τέλειες και συμμετρικές αναλογίες για να βρει κοστούμι ready-to-wear που να του εφαρμόζει, ανεξαρτήτως της τιμής και της ποιότητας κατασκευής του. Το ανθρώπινο σώμα δεν είναι τέλειο και σπανίως απόλυτα ίδιο με κάποιο άλλο. Οι πιθανότητες να βρει κάποιος κοστούμι ready-to-wear που να είναι στο σωστό ύψος τα μανίκια ώστε να φαίνεται η μανσέτα του πουκάμισου είναι ελάχιστες. Το πιο πιθανό είναι να θέλουν κόντεμα κι αυτό σε ένα σακάκι είναι δύσκολο και απαιτείται έρευνα για να βρεις τον ράφτη μεταποιήσεων που να μπορεί να το καταφέρει. Ιδίως αν το κοστούμι έχει στο μανίκι λειτουργικά κουμπιά (δηλαδή ξεκουμπώνουν).

Custom ή made-to-measure

Eδώ ο αγοραστής μπορεί να επιλέξει μεταξύ των έτοιμων ενδυμάτων που διαθέτει ήδη το κατάστημα και κατόπιν να υπάρξει μια σειρά μετατροπών από εξειδικευμένο ράφτη, ο οποίος θα φέρει το προϋπάρχον κοστούμι στα μέτρα του. Στο made-to-measure κοστούμι ο αγοραστής μπορεί να επιλέξει διάφορες λεπτομέρειες, εφόσον τις προσφέρει το κατάστημα, που θα κάνουν πιο ιδιαίτερο και αποκλειστικό το ένδυμά του, όπως μια πολύχρωμη φόδρα για το σακάκι, κουμπιά για τιράντες στο παντελόνι κ.α.

Τα τελευταία χρόνια στο ίντερνετ ανθούν επιχειρήσεις οι οποίες προσφέρουν τη δυνατότητα διαδικτυακής παραγγελίας ενός made-to-measure κοστουμιού με εκατοντάδες επιλογές τροποποίησης. Πρόκειται όμως για μια διαδικασία την οποία δεν συστήνω σε κάποιον που δεν έχει ερευνήσει το θέμα. Είναι σίγουρο ότι τις δυο-τρεις πρώτες φορές το αποτέλεσμα δεν θα τον ικανοποιήσει. Το κόστος για ένα made-to-measure κοστούμι διαφέρει κατά πολύ από κατάστημα σε κατάστημα και απαιτείται ενδελεχής έρευνα. Στο ίντερνετ, η Indochino προσφέρει επιλογές που ξεκινούν από 250 ευρώ και μπορούν να ξεπεράσουν τα 700 ευρώ.

Χειροποίητο, bespoke

Το Άγιο Δισκοπότηρο της κλασικής ανδρικής ένδυσης. Εδώ, ο αγοραστής μπορεί να επιλέξει ό,τι του περνάει από το μυαλό. Το χρώμα, το ύφασμα, το κόψιμο, την παραμικρή λεπτομέρεια. Ο ράφτης παίρνει τα μέτρα, καταγράφει τις επιλογές και ξεκινά από το μηδέν την κατασκευή του ενδύματος. Ακολουθεί η πρώτη πρόβα όπου ο αγοραστής φοράει ουσιαστικά ένα προσχέδιο του τελικού ενδύματος και ο ράφτης μπορεί να διαπιστώσει σε ποια σημεία χρειάζεται στένεμα ή φάρδεμα κλπ. Υπάρχουν περιπτώσεις που μπορεί να χρειαστεί και δεύτερη πρόβα ώστε να τελειοποιηθεί κάθε λεπτομέρεια. Ο χρόνος που απαιτείται για τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου χειροποίητου κοστουμιού μπορεί να φτάσει έως και μήνες από την ώρα της παραγγελίας, κι αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να συνυπολογιστεί. Εάν κάποιος χρειάζεται ένα κοστούμι μέσα στις επόμενες δυο μέρες, το χειροποίητο αλλά ακόμη και το made-to-measure αποκλείονται απευθείας. Χρειάζεται χρόνος. Όπως λένε και οι μεγάλοι ραφτάδες της Νάπολης «το κοστούμι είναι πόνος».

Στην Ελλάδα έχουν απομείνει ελάχιστοι ράφτες που δημιουργούν χειροποίητα κοστούμια. Αποστολή του Μονόπετου είναι να τους βρει, να τους καταγράψει και να τους παρουσιάσει στο κοινό σε μια προσπάθεια να σωθεί αυτός ο τόσο ευγενής επαγγελματικός κλάδος, ο οποίος απειλείται με εξαφάνιση -στη χώρα μας τουλάχιστον- μετά από χιλιάδες χρόνια προσφοράς. Οι τιμές για ένα αξιοπρεπές χειροποίητο κοστούμι ξεκινούν από περίπου 700 ευρώ, συνυπολογίζοντας κόστος υφάσματος και την αμοιβή του ράφτη. Τιμή εξαιρετικά χαμηλή σε σχέση με τα ευρωπαϊκά δεδομένα και πολύ χαμηλότερη από το ready-to-wear κοστούμι τηs Brook Brothers που είδαμε πιο πάνω.

Κόστος χρήσης

Σε όλα τα παραπάνω ο υποψήφιος κάτοχος ενός κοστουμιού θα πρέπει να συνυπολογίσει τη σχέση κόστους/χρήσης. Ένα οποιοδήποτε ένδυμα ή υπόδημα κοστίζει τελικά αντιστρόφως ανάλογα από το πόσες φορές το έχεις χρησιμοποιήσει. Εάν συγκρίνουμε π.χ. ένα ready-to-wear κοστούμι αξίας 200 ευρώ το οποίο τελικά δεν «κάθεται» καλά, λόγω χαμηλής ποιότητας υλικών φθαρεί γρήγορα και τελικά φορεθεί μόνο τέσσερις φορές, θα έχει κοστίσει 200/4= 50 ευρώ η χρήση. Εάν τώρα επενδύσει κάποιος σε ένα χειροποίητο κοστούμι αξίας 600 ευρώ, το οποίο είναι φτιαγμένο με υψηλής ποιότητας υλικά, και φυσικά αφού είναι φτιαγμένο για έναν συγκεκριμένο άνθρωπο «κάθεται» τέλεια, με σωστή συντήρηση μπορεί να διατηρηθεί για πάνω από δέκα χρόνια και να φορεθεί τελικά πάνω από 40 φορές, το κόστος χρήσης θα είναι 600/40= 15 ευρώ. Είμαι πολύ φτωχός για να ψωνίζω φτηνά όπως έλεγαν οι παλαιότεροι.

Τέλος, αξίζει να σημειώσουμε ότι σήμερα η βιομηχανίας της ένδυσης είναι η δεύτερη πιο ρυπογόνα μετά την πετρελαιοβιομηχανία. Εμπορικές επιχειρήσεις όπως η H&M, η Zara, η Gap κ.α. αντικαθιστούν όλο τους το εμπόρευμα πολλές φορές κάθε χρόνο θέλοντας να προσελκύσουν πελατεία με δέλεαρ τις συνεχώς ανανεούμενες κολεξιόν τους, τις οποίες προσφέρουν σε εξαιρετικά χαμηλές τιμές. Επιβάλλουν έτσι το αρχέτυπο του πελάτη–καταναλωτή ο οποίος θα αγοράσει κάτι, θα το φορέσει μια-δυο φορές και θα το πετάξει (ή στην καλύτερη περίπτωση θα το ξεχάσει σε μια ντουλάπα) και την επόμενη εβδομάδα θα αγοράσει κάτι καινούργιο «της μόδας». Στον αντίποδα αυτής της μαζικής, απρόσωπης, καταναλωτικής, ισοπεδωτικής, αντι-οικολογικής και εν τέλη πολυέξοδης πραγματικότητας βρίσκεται… ένας ράφτης.