Σύμφωνα με το «Εγχειρίδιο του καλού αυλικού» που έγραψε ο Baldassare Castiglione το 1528 και στο οποίο για πρώτη φορά εμφανίστηκε ως όρος, η sprezzatura είναι «μια κάποια ανεμελιά, η οποία κατορθώνει να κρύψει τον κόπο και την προσπάθεια που έχει καταβληθεί». Είναι η ικανότητα να μπορείς να επιτύχεις κάτι πολύ δύσκολο αλλά την ίδια στιγμή να το παρουσιάζεις ως κάτι εύκολο.
Η sprezzatura δεν είναι καθαρά ενδυματολογικός όρος αλλά έχει εφαρμογή τόσο στις καλές τέχνες όσο και στην καθημερινή ζωή. Ίσως, ο πιο συγγενής όρος να είναι το αμερικανικό “cool”. Η επίπονη επίτευξη μιας φαινομενικά αβίαστης τελειότητας θα λέγαμε.
Ο μεγαλύτερος δανδής της ιστορίας, ο «ωραίος Μπρούμελ», ξόδευε ώρες καθημερινά για να δένει τη γραβάτα του έτσι ώστε να φαίνεται ότι την έδεσε βιαστικά, χωρίς να το σκεφτεί. Λέγεται ότι ένα πρωί τον είχε επισκεφθεί ένας φίλος του και τον είδε με τον μπάτλερ του μπροστά στον καθρέφτη έχοντας στα πόδια τους πεταμένες δεκάδες γραβάτες. Όταν τους ρώτησε: «Τι είναι αυτές;» ο μπάτλερ απάντησε: «Οι αποτυχίες μας».
Το προαναφερθέν βιβλίο του Castiglione (πρωτότυπος τίτλος: Il Cortegiano) σημείωσε τεράστια επιτυχία κατά την περίοδο της Αναγέννησης στις αριστοκρατικές αυλές όλης της Ευρώπης, καθώς εμβάθυνε στα χαρακτηριστικά και στις αρετές που θα έπρεπε να έχει ένας ευγενής για να μπορεί τόσο να συμβουλεύσει έναν βασιλιά όσο και να κινηθεί με άνεση στους δαιδαλώδεις διαδρόμους του πρωτοκόλλου. Μάλιστα, μεταφράστηκε σε έξι γλώσσες και η αγγλική έκδοση που επιμελήθηκε ο διπλωμάτης Thomas Hoby επηρέασε βαθιά την υψηλή κοινωνία της Βρετανίας, καθορίζοντας τον τρόπο συμπεριφοράς χιλιάδων νεαρών gentlemen. Ο μεγάλος στόχος ήταν η κατάκτηση της ρητορικής χάρης (στο βιβλίο: grazia) και η χάρη αποκτάται μέσω της sprezzatura.
Αυτή η κατάκτηση της ανεπιτήδευτης χάρης είναι και ο μεγάλος στόχος της ενδυματικής sprezzatura. Αυτή η ιταλική ανεμελιά ενός τσαλακωμένου λινού σακακιού απέναντι στις σκληρές γραμμές και τη στιβαρή δομή ενός βρετανικού κουστουμιού. Ο αυτοσχεδιασμός της τζαζ απέναντι στην παρτιτούρα της συμφωνικής μουσικής.
Η ενδυματική sprezzatura είναι προσωπική υπόθεση. Δεν υπάρχουν κανόνες, ούτε βιβλία γραμμένα για το πώς να την επιτύχεις. Το μόνο σίγουρο είναι ότι για να την κατακτήσεις θα πρέπει πρώτα να έχεις κατανοήσει τους κανόνες. Πρέπει πρώτα να τους μάθεις για να τους σπάσεις. Γι’ αυτό και το Μονόπετο περίμενε πριν ασχοληθεί μαζί της. Προτιμήσαμε να αναλύσουμε πρώτα τις βασικές αρχές της κλασικής ανδρικής ένδυσης πριν τις αποδομήσουμε.
Εδώ, πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι η sprezzatura σέβεται τους κανόνες, δεν τους αμφισβητεί. Το να εμφανιστείς με βερμούδα και σαγιονάρες σε μια επίσημη εκδήλωση δεν είναι sprezzatura, είναι καθαρή αγένεια. Το να φοράς αθλητικά παπούτσια με κοστούμι δεν είναι sprezzatura, είναι ξεκάθαρη άγνοια.
Η sprezzatura επιτυγχάνεται κατά μόνας. Κατακτιέται μόνο με εμπειρία, δηλαδή από τη συσσώρευση λαθών. Δεν αντιγράφεται και δε μαθαίνεται από βιβλία ή βίντεο στο YouTube. Είναι εξ ορισμού πηγαία και αυθεντική. Είναι οι εργατικές δερμάτινες μπότες που φορούσε με τα χειροποίητα φανελένια γκρι κοστούμια του ο Gianni Agnelli, είναι ένα φθαρμένο παλιό δερμάτινο παλτό ριγμένο πάνω από ένα τουίντ σακάκι με πλεχτή γραβάτα, είναι ο συνδυασμός κλασικών κομματιών από διαφορετικές δεκαετίες, είναι ο διακριτικά ανορθόδοξος συνδυασμός των χρωμάτων, είναι το δικό σου, προσωπικό στιλ.
Η sprezzatura είναι για το στιλ ότι οι ρυτίδες για το πρόσωπο: το αποτύπωμα της εμπειρίας που αφήνουν πίσω τους τα χρόνια. Ο συγγραφέας του “Dressing the Man”, ο σπουδαίος Alan Flusser, υποστηρίζει ότι οι περισσότεροι άντρες με ολοκληρωμένο προσωπικό στιλ είναι άνω των 50 ετών. Πρέπει να αποτύχεις πολλές φορές για να επιτύχεις μία.
Με αυτές τις λέξεις σας αφήνω να σκεφτείτε τι σημαίνει προσωπικά για εσάς η έννοια «επιτηδευμένη ανεμελιά» ή «ανεπιτήδευτη κομψότητα» αν προτιμάτε, και να θυμάστε ότι ο πρώτος κανόνας της sprezzatura είναι ότι δε μιλάμε για τη sprezzatura.
Διαδώστε!