Ανήκω στην κατηγορία των αντρών που φοράει γυαλιά ηλίου καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, εφόσον υπάρχει ηλιοφάνεια. Αδυνατώ να καταλάβω τους ανθρώπους εκείνους που μπορούν να λειτουργήσουν χωρίς αυτά, πόσο μάλλον να οδηγήσουν. Όπως και να έχει, τα γυαλιά ηλίου, εκτός από το να προστατεύουν τα μάτια μας, χαρίζουν και στυλ, και σε αυτό θα αναφερθούμε στο παρόν κείμενο: στο στυλ και την ιστορία πίσω από τα πιο κλασικά ζευγάρια γυαλιών ηλίου.
Τα γυαλιά ηλίου χρησιμοποιούνται από την ανθρωπότητα εδώ και χιλιάδες χρόνια. Λέγεται ότι ο ρωμαίος αυτοκράτορας Νέρων συνήθιζε να παρακολουθεί τους μονομάχους να αγωνίζονται για τη ζωή τους μέσα από γυαλιά ηλίου φτιαγμένα από σμαράγδια, ενώ ένα είδος γυαλιών ηλίου χρησιμοποιούσαν κατά την αρχαιότητα και οι κινέζοι δικαστές για να κρύβουν τις εκφράσεις του προσώπου τους όταν ανέκριναν υπόπτους.
Τα γυαλιά ηλίου όπως τα ξέρουμε σήμερα, είναι σχετικά πρόσφατη ανακάλυψη, καθώς ο βρετανός χημικός και φυσικός Sir William Crookes εφηύρε τους φακούς που πήραν το όνομά του (Crookes Lenses) μόλις το 1913. Οι φακοί Crookes αποτελούνται από γυαλί εμπλουτισμένο με δημήτριο (cerium), ένα στοιχείο που προστατεύει από την υπεριώδη ακτινοβολία.
Ας περάσουμε όμως στα τέσσερα πιο κλασικά σχέδια που υπάρχουν.
Aviator
Όπως ισχύει και για τόσα άλλα στοιχεία της κλασικής ένδυσης και υπόδησης, ο πόλεμος έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία του αρχαιότερου μοντέλου γυαλιών ηλίου. Τα Aviator κατασκευάστηκαν για πρώτη φορά το 1936 από την εταιρεία Bausch & Lomp -συγκεκριμένα μια θυγατρική της, τη Ray-Ban- για τους πιλότους των μαχητικών αεροσκαφών. Εξ ου και το όνομα Aviator που στα ελληνικά μεταφράζεται ως «αεροπόρος». Ο ελαφρύς μεταλλικός σκελετός τους και η κάλυψη που προσφέρουν εξαιτίας του σχήματος του φακού, που καλύπτει όλον τον οφθαλμικό κόγχο, γρήγορα τα έκαναν εξίσου δημοφιλή στους πιλότους των εμπορικών αερογραμμών και από εκεί εξαπλώθηκαν σε όλον τον κόσμο.
Όταν ήμουν μικρός θυμάμαι ότι τα Aviator τα αποκαλούσαμε συλλήβδην Ray-Ban. Αν και παραμένουν ακόμη ίσως η πρώτη επιλογή για άντρες που υπηρετούν σε σώματα ασφαλείας, και φυσικά σε αεροπόρους, τα Aviator έχουν περάσει και στην... άλλη πλευρά, αφού τα έχουν επιλέξει κατά καιρούς καλλιτέχνες όπως ο Roger Waters των Pink Floyd, ο Slash των Guns ‘n’ Roses και ο Freddie Mercury των Queen. Ο εξαιρετικά απλός, μινιμαλιστικός, μεταλλικός σκελετός τους παραμένει εξαιρετικά δημοφιλής, ενώ δεκάδες εταιρείες σε όλον τον κόσμο έχουν αντιγράψει το κλασικό σχέδιό τους.
Browline ή Clubmaster
Λίγο μετά τον Β’ ΠΠ, συγκεκριμένα το 1947, ο Jack Rohrbach, αντιπρόεδρος της εταιρείας οπτικών Shuron Ltd, οραματίστηκε και σχεδίασε το πρώτο ζευγάρι Browline. Αρχικά, το σχέδιο κυκλοφορούσε μόνο σε γυαλιά οράσεως, όμως στα μέσα της δεκαετίας του 1980 η Ray-Ban αποφάσισε να βάλει σε παραγωγή ένα μοντέλο σε σχέδιο Browline αλλά με φακούς ηλίου. Έτσι γεννήθηκε το Clubmaster.
To χαρακτηριστικό σχέδιο των Browline ξεχωρίζει από τον συνδυασμό του πλαστικού και του μετάλλου. Το κάτω μέρος που συγκρατεί τους φακούς είναι μεταλλικό, λεπτό και διακριτικό, ενώ το πάνω μέρος είναι από πιο παχύ πλαστικό, δίνοντας έτσι έμφαση στην περιοχή που βρίσκονται τα φρύδια. Τα Browline ήταν εξαιρετικά δημοφιλή κατά τις δεκαετίες 1950 και 1960, για να δεχθούν μεγάλο πόλεμο τις δεκαετίες 1970 και 1980 όπου κατηγορήθηκαν ως «συντηρητικά» και «απαρχαιωμένα».
Το κλασικό όμως δεν πτοείται. Στα μέσα της δεκαετίας του 1980 ο Bruce Willis φόρεσε ένα ζευγάρι στην τηλεοπτική σειρά “Moonlighting”, προκαλώντας ραγδαία αύξηση της ζήτησης. Έκτοτε, τα Browline διατηρούν σταθερά μια θέση ανάμεσα στους πιο δημοφιλείς τύπους γυαλιών ηλίου που πωλούνται κάθε χρόνο παγκοσμίως. Ειδικά οι sartorialists φαίνεται πως αγαπούν ιδιαίτερα το εκλεπτυσμένο στυλ και την κλασική αύρα αυτών των μοναδικών σκελετών. Όπως συμβαίνει με όλα τα δημοφιλή μοντέλα στον τομέα των οπτικών, δεν υπάρχει εταιρεία που να μην έχει αντιγράψει το σχέδιο και να μην έχει κυκλοφορήσει τη δικιά της εκδοχή των Browline.
Persol
Per il sole στα ιταλικά σημαίνει «για τον ήλιο» και Persol ήταν το όνομα που διάλεξε για την εταιρεία που ίδρυσε το 1917 στο Τορίνο ο οπτικός και φωτογράφος Giuseppe Rati. Αρχικά, η Persol κατασκεύαζε γυαλιά ηλίου για αεροπόρους, οδηγούς αγωνιστικών αυτοκινήτων και αναβάτες μοτοσυκλετών. Το 1957 κυκλοφόρησε το μοντέλο 649 ειδικά για τους οδηγούς του τραμ του Τορίνο, οι οποίοι χρειάζονταν πιο μεγάλους φακούς για να προστατεύουν τα μάτια τους από τον αέρα και τη σκόνη. Το μοντέλο 649 με το πέρασμα του χρόνου αναδείχθηκε στο πιο κλασικό και δημοφιλές της εταιρείας.
Ο Steve McQueen με άψογο three-piece-suit και τα Persol να κρύβουν τα μάτια του
Στην αρχή το έκανε γνωστό ο Marcello Mastroianni, όταν το φόρεσε στην ταινία «Διαζύγιο αλά Ιταλικά» του 1961, αλλά αυτός που το καθιέρωσε δεν ήταν άλλος από τον «βασιλιά του cool» Steve McQueen, όταν το φόρεσε το 1968 στην ταινία «Υπόθεση Τόμας Κράουν». Έκτοτε, τα Persol, τα γυαλιά ηλίου με έμβλημα το ξίφος, θεωρούνται συνώνυμο του κλασικού στυλ. Η Persol, όπως και η Ray-Ban, σήμερα ανήκουν στον όμιλο Luxottica, τον μεγαλύτερο όμιλο οπτικών στον κόσμο.
Wayfarer
Αν υπάρχει η έννοια «κλασικότερο του κλασικού», τότε κρίνεται ως η μόνη κατάλληλη για να περιγράψει τα Wayfarer. Το θρυλικό σχέδιο της Ray-Ban (θυγατρική της Bausch & Lomp ακόμη, πριν πωληθεί στη Luxottica) δημιουργήθηκε το 1952 από τον Raymond Stageman, ο οποίος το εμπνεύστηκε από τα πίσω φανάρια των Cadillac της εποχής. H λέξη Wayfarer σημαίνει «κάποιος που ταξιδεύει περπατώντας», ίσως γιατί η εταιρεία ήθελε να δώσει έμφαση στη διαφορετικότητά τους από τα άλλα της μοντέλα που ήταν για αεροπόρους. Τα γυαλιά των Blues Brothers, του Roy Orbinson, του Bob Dylan και του Jack Nicholson δε χρειάζονται συστάσεις. Αρχικά, κυκλοφορούσαν και με σκελετό από ταρταρούγα (το κέλυφος της χελώνας), αλλά ευτυχώς αυτό απαγορεύτηκε.
Σήμερα, όπως και όλοι οι άλλοι σκελετοί γυαλιών, είναι από πλαστικό. Το διαχρονικό σχέδιο των Wayfarer έχει χαρακτηριστεί ως σκοτεινό, μυστηριώδες, σύμβολο αρρενωπότητας και παρότι έχει περάσει από δεκάδες τροποποιήσεις και εκδοχές, παραμένει εκθαμβωτικά αναγνωρίσιμο. Προσωπικά, το θεωρώ το αρχέτυπο των γυαλιών ηλίου. Τα κλασικά Wayfarer σήμερα πωλούνται ως Original Wayfarer, ενώ ο ανασχεδιασμός τους από τη Luxottica ως New Wayfarer.
Σύμφωνα με τον διακεκριμένο κριτικό σχεδίου Stephen Bayley, τα Wayfarer με το χαρακτηριστικό τραπεζοειδές σχήμα τους «υπονοούν μια ασταθή επικινδυνότητα, η οποία όμως χαλιναγωγείται από τους στιβαρούς τους βραχίονες». Όπως και να έχει, τα Wayfarer έχουν ήδη γράψει το δικό τους κεφάλαιο στην ιστορία των κλασικών γυαλιών ηλίου και απ’ ό,τι φαίνεται δεν έχουν αποφασίσει ακόμη να βάλουν τελεία.
Διαδώστε!