Είναι σύνηθες να επικρατεί μια κάποια σύγχυση με τους ορισμούς των στοιχείων της κλασικής ανδρικής ιματιοθήκης. Πριν τη βιομηχανοποίηση της ένδυσης, κάθε χώρα είχε τους ράφτες της και -μοιραία- τους δικούς της όρους σχετικά με τις ονομασίες συγκεκριμένων βασικών κομματιών της ανδρικής γκαρνταρόμπας. Για παράδειγμα, στην Ελλάδα ονομάζουμε το single breasted σακάκι «μονόπετο». Δεν το αποκαλούμε «μονόστηθο». Μέσα σ’ αυτό το θολό τοπίο, ο επιμελής μελετητής της ιστορίας της κλασικής ανδρικής ένδυσης μπορεί να βρει τον τρόπο να διαβάσει πίσω από τις λέξεις και να αντιληφθεί από τα συμφραζόμενα τι θέλει να πει ο εκάστοτε ποιητής. Εκεί όμως που, προσωπικά, σηκώνω τα χέρια ψηλά είναι στους γιακάδες των πουκάμισων.

Καθώς το πουκάμισο είναι το πιο διαδεδομένο ανδρικό ρούχο -αφού το φορούν άπαντες (εν αντιθέσει με το σακάκι και τη γραβάτα) και η καταγωγή του χάνεται στα βάθη της ιστορίας της απαρχής της υφαντουργίας στην Αίγυπτο-, αναμενόμενα οι επιρροές, οι τροποποιήσεις και οι εκδοχές σε σχέση μ’ αυτό το ένδυμα είναι αμέτρητες. Και πού είναι πιο ορατές όλες αυτές οι εκδοχές; Μα στον γιακά! Στο πιο εμφανές σημείο του πουκάμισου, όταν αυτό φοριέται με σακάκι. Στη φυσική του θέση δηλαδή. Εκεί λοιπόν κύριοι, σε αυτή τη λωρίδα υφάσματος, η οποία είναι κυρίως υπεύθυνη για να αναδεικνύει τα χαρακτηριστικά του ανδρικού προσώπου καθώς και τον κόμπο της γραβάτας, επικρατεί απόλυτο χάος. 

Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα ενός κορυφαίου ελληνικού οίκου υποκαμισοποιίας. Στο site του βρίσκουμε όρους όπως “COMO”, “LECO” και “F”, που αντιστοιχούν σε ισάριθμους τύπους κολάρων τους οποίους ο γράφων δεν έχει συναντήσει πουθενά στην κλασική βιβλιογραφία. Μιλάμε φυσικά για τον οίκο Χριστάκης. Οι συνεχιστές της ιστορίας του Χριστάκη επέλεξαν να διατηρήσουν τις ονομασίες που εμπνεύστηκε ο δημιουργός του οίκου κατά τη διάρκεια των ταξιδιών του στο εξωτερικό τη δεκαετία του 1960. «Παρόλο που έχουμε ενσωματώσει ήπιες αλλαγές και εκσυγχρονισμούς σε τομείς της επιχείρησης, διατηρούμε ως κόρην οφθαλμού ό,τι μας φέρνει -παραγωγικά, ρεαλιστικά και υγιώς- σε επαφή με την ιστορία μας, οπότε δεν τα αλλάξαμε σε όρους περιγραφικούς/τυπικούς που ούτως ή άλλως ισχύουν σε μεγάλο βαθμό και περιγράφονται εκ του σύνεγγυς και στο σάιτ μας», μας είπε ο Αντώνης Νυφλής, ο οποίος μαζί με τον αδελφό του Χρήστο συνεχίζουν την ιστορία του οίκου που ιδρύθηκε το 1947. 

Αλλά και στο εξωτερικό, τα πράγματα δεν είναι καλύτερα. Το κολάρο χωρίς γιακά, αυτό που στην Ελλάδα έχουμε συνηθίσει να αποκαλούμε «Μάο», ο Bernhard Roetzel στο βιβλίο του “Gentleman, the Ultimate Companion to the Elegant Man” το αναφέρει ως «Γκάντι». Oι Αμερικανοί πάλι, το λένε “band collar”, ενώ στην Κίνα όπου και γεννήθηκε, είμαι σίγουρος πως θα το αποκαλούν κάπως αλλιώς.

Μέσα στην πυκνή ομίχλη των συγκεχυμένων ορισμών, το Μονόπετο θα αποπειραθεί να συνθέσει έναν κατανοητό οδηγό ναυτιλλομένων για έναν ασφαλή πλου εν μέσω του ταραχώδη ωκεανού των γιακάδων. Ας αρχίσουμε λοιπόν από τα κολάρα, για τα οποία επικρατεί κάποια ομοθυμία σχετικά με την ονομασία τους.